“Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi, Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi.”
Kanuni Sultan Süleyman
Halk sağlığının günümüzdeki en büyük sloganı “sağlığın korunması ve hastalıkların iyileştirilmesinde fırsat eşitliği” doktrinidir.
Türkiye Cumhuriyeti Halk Sağlığı Bilim Dalı kurucusu Prof. Dr. Nusret Hasan FİŞEK halk sağlığını;
“ Kişiyi tüm çevresi ile ele alarak, onun sağlığını ana rahmine düştüğü andan ölümüne kadar kendi sorumluluğu içinde gören, hastalıkların oluşumunda rol oynayan fiziki, biyolojik, sosyal, kültürel, ekonomik ve psikolojik çevredeki olumsuz etmenlerin giderilmesine ve olumlu bir çevre yaratılmasına uğraşan, hasta olanları olanakların elverdiği ölçüde erken dönemde bulup tanı koymaya ve tedavi etmeye çalışan bir hizmet dalı ve bunun öğretisini yapan bir bilim dalı" olarak tanımlamıştır.
Bu tanımı bir örnek ile açıklamak gerekirse; Bir kentin su şebekesi yoksa bunu yapmaya bireyin gücü yetmez. Bu durumda ishal ve barsak hastalıklarının önüne geçilemez. Bu nedenle önlemleri toplumun içinde almak, koruyucu önlemlere öncelik vermek gerekir. Çünkü kişiyi korumak iyileştirmekten çok daha ucuzdur. Hekimlik ve sağlık uygulamalarını halkın içine yaymak ilkesi demek olan bu anlayışa “Halk Sağlığı anlayışı” adı verilmiştir.
Halk Sağlığı İlkeleri
1. Sağlık bir insanlık hakkıdır. Herkes, ihtiyacı olduğunda ve ihtiyacı olduğu kadar sağlık hizmeti alma hakkına sahiptir. Herkes, sağlık hizmetlerine erişebilme açısından eşit şansa ve imkâna sahip olmalıdır.
2. Koruma tedaviden üstündür. Sağlık hizmetlerinin ve devletin temel sorumluluğu kişilerin hasta olmamalarını sağlamaktır
3. Kişi çevresiyle bir bütündür. Çevredeki olumsuz faktörler düzeltilmeden hastalıkların kontrol edilmeleri mümkün olamaz.
4. Hastalıkların nedenleri sosyal, biyolojik ve fizik nedenlerdir
5. Sağlık hizmetleri kişilerin en yakınlarına kadar götürülmelidir
6. Kişinin hastalığı aynı zamanda ailenin sorunudur.
7. Kişilerin sağlığı ve hastalığı aynı zamanda toplumun sorunudur.
8. Sağlık hizmeti bir ekip hizmetidir.
9. Sağlık hizmetleri multisektöryeldir.
10. Herkes kendi sağlığından sorumludur. Eğer kişiler kendi sağlıklarından sorumlu olurlarsa sağlık hizmetlerinden daha verimli olarak yararlanabilirler.
11. Yaşam, doğum öncesinden ölüme kadar bir bütündür.
12. En çok görülen, sakat bırakan ve öldüren hastalık “önemli hastalık” tır. Sağlık hizmetleri planlanırken, kaynakların toplumda en çok zarar veren sorunlar dikkate alınmalıdır. Böylece, halk sağlığının gelişmesine daha anlamlı katkı sağlanabilir. Böylece yapılan müdahalelerle toplum sağlığında maksimum yarar sağlanabilir.
Sağlık, bireysel olmanın yanı sıra toplumsal bir husustur. Eğer, sağlıklı bir çevrede isek, daha uzun ve mutlu yaşayabiliriz. O nedenle, toplumun sağlık düzeyini yükseltici çabalar içinde olmalıyız. Toplumların sağlık düzeylerinin yükseltilmesi, halk sağlığı ilkelerinin uygulanması ile mümkün olabilir. Bu ilkeler yalnızca sağlık personelinin bilmesi ve uygulaması gereken şeyler değil, toplumdaki herkesin bilmesi ve uygulaması gereken ilkelerdir.
Ülkemizde her yıl 3-9 Eylül tarihleri “Halk Sağlığı Haftası” olarak kutlanarak, halk sağlığının ve koruyucu sağlık hizmetlerinin önemini vurgulamaya ve yürütülen çalışmalar görünür kılınmaya çalışılmaktadır.